Αν ίσχυε το νέο πειθαρχικό δίκαιο της ΝΔ, η κυρία Τυχεροπούλου θα είχε εκδιωχθεί από το Δημόσιο

• Το νέο πειθαρχικό δίκαιο της ΝΔ θα έθετε σε κίνδυνο ακόμα και υπαλλήλους που αποκάλυψαν σκάνδαλα: Εάν ίσχυε ήδη, η κα. Τυχεροπούλου, η δημόσια υπάλληλος που αποκάλυψε παρατυπίες στον ΟΠΕΚΕΠΕ, πιθανότατα, θα είχε διωχθεί από το Δημόσιο. Αυτό αποδεικνύει την τιμωρητική και αντιδημοκρατική στόχευση του νομοσχεδίου.
• Κατάργηση της συμμετοχής αιρετών εκπροσώπων εργαζομένων στα πειθαρχικά συμβούλια: Η επιλογή να αντικατασταθούν οι εκλεγμένοι υπάλληλοι από στελέχη του ΝΣΚ υπονομεύει την αρχή της αμεροληψίας και ενισχύει τον συγκεντρωτισμό και την κυβερνητική χειραγώγηση.
• Το ΠΑΣΟΚ στηρίζει την αξιολόγηση και τη διαφάνεια, όχι τον αυταρχισμό: Λέμε “ναι” σε αξιολόγηση όλων, υπαλλήλων, προϊσταμένων και υπουργών. Όχι σε αυθαίρετες διώξεις και διευρυμένες εξουσίες μη αξιολογημένων προϊσταμένων.
• Αποκλεισμός του κοινωνικού διαλόγου και ελλιπής διαβούλευση: Η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (ΑΣΥΡ) δημοσιεύτηκε μόλις λίγες ημέρες πριν λήξει η διαβούλευση, υπονομεύοντας τη θεσμική διαφάνεια και την ποιότητα της νομοθέτησης.
• Η ΝΔ εργαλειοποιεί το Δημόσιο υπέρ της κομματικής της πελατείας: Με διορισμούς “με ανάθεση”, αποφεύγει αξιοκρατικές κρίσεις, ενισχύει την αδιαφάνεια και διευκολύνει τις απευθείας αναθέσεις (72,7% το 2023).
• Απουσία οράματος και στρατηγικής μεταρρύθμισης: Το νέο πειθαρχικό δεν υπηρετεί ένα σύγχρονο Δημόσιο με ανθρώπινο δυναμικό υψηλής ποιότητας, αλλά ένα καθεστώς ελέγχου, φόβου και κομματικής εξάρτησης.

Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία:

Με το υπό μελέτη νομοσχέδιο «Σύσταση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία ««Αναμόρφωση του πειθαρχικού δικαίου των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα, σύσταση Ελληνικού Κέντρου Εμπειρογνωμοσύνης Διοικητικών Μεταρρυθμίσεων και λοιπές διατάξεις», σύμφωνα με το αρμόδιο Υπουργείο Εσωτερικών, επιχειρείται η αναθεώρηση και τροποποίηση σημαντικών διατάξεων του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου σε 3 μείζονες περιοχές παρέμβασης:

– Αναμόρφωση του πειθαρχικού κώδικα δημοσίων υπαλλήλων

– Συγκρότηση εθνικού φορέα για τη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα

– Διαμόρφωση πλαισίου για την απόδοση ιθαγένειας

Να επισημάνω εδώ ένα θέμα που αφορά την ποιότητα της νομοθέτησης: Η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, δηλαδή το βασικό κείμενο που κοιτάζει κάποιος αν θέλει να δει τι επιδιώκεται με την προτεινόμενη ρύθμιση, δεν αναρτήθηκε στο Opengov.gr μαζί με τις διατάξεις όπως είθισται. Αναρτήθηκε μόλις 6 ημέρες πριν τη λήξη της διαβούλευσης, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο τη διαβούλευση ατελή, κουτσουρεμένη στην ουσία της. Αυτή η καθυστερημένη Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (ΑΣΥΡ) δεν αναφέρει συγκεκριμένα ούτε πόσος είναι ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης των πειθαρχικών υποθέσεων, ούτε θέτει κάποιον επιθυμητό στόχο για την ολοκλήρωση αυτών (π.χ. μείωση του μέσου χρόνου ολοκλήρωσης κατά 20% ή ολοκλήρωση όλων των διαδικασιών εντός 3 ετών). Συνεπώς, η επιτυχία ή μη των προτεινόμενων διατάξεων δεν δύναται να αξιολογηθεί μελλοντικά. Αντιθέτως επιχειρεί να δημιουργήσει εντυπώσεις λέγοντας ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η ολοκλήρωση της πειθαρχικής διαδικασίας φτάνει τα 5 έτη.

Σε αυτή την πρώτη συνεδρίαση θα σταθώ περισσότερο στο θέμα του πειθαρχικού. Θα μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε αναλυτικά για τα υπόλοιπα άρθρα στις συνεδριάσεις της επιτροπής. Παρά τις εξαγγελίες περί επιτελικότητας και αποτελεσματικότητας και την εξέλιξη της ψηφιακής ετοιμότητας του Δημόσιου Τομέα σε περιόδους κρίσης, βασικό μέλημα της κυβέρνησης ΝΔ εξαρχής ήταν να καταργήσει και να αποδυναμώσει βασικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους, όπως η Επιθεώρηση Εργασίας, ενώ στην πορεία δεν ήταν λίγες οι επιθέσεις σε θεσμικούς φορείς από μέλη της κυβέρνησης, όπως ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, η Ευρωπαία Εισαγγελέας, κ.α.

Ο κομματισμός με τους πρωτοφανείς για τα διοικητικά δεδομένα διορισμούς μετακλητών προϊσταμένων, η αποδυνάμωση κρίσιμων υπηρεσιών, οι καθηλωμένες αμοιβές, η αμφισβήτηση της μονιμότητας των Δ.Υ. εντάσσονται σε ένα πολιτικό σχέδιο εργαλειοποίησης του Δημοσίου ως μηχανισμού διοχέτευσης δημοσίου χρήματος σε ημέτερους, τακτοποίησης πολιτικών φίλων και διαφθοράς, όπως αποδεικνύει η υπόθεση με τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Εντούτοις, η αξιολόγηση προχωρά, με εξαίρεση την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, χωρίς όμως η διαδικασία να γίνεται κτήμα του ανθρώπινου δυναμικού εξαιτίας του ευρύτερου κλίματος φαβοριτισμού και της κομματοκρατίας.

Το ΠΑΣΟΚ λέει “ναι” στην αξιολόγηση και την πειθαρχική δίωξη όσων δημοσίων υπαλλήλων δεν υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Ναι σε μια αξιολόγηση η οποία περιλαμβάνει τους πάντες. Δημόσιους υπαλλήλους αλλά και δημόσιους λειτουργούς, πολίτες αλλά και υπουργούς. Δεν είναι δυνατόν το 80% των προϊσταμένων στο Δημόσιο να κατέχουν τις θέσεις ευθύνης χωρίς να έχουν αξιολογηθεί, κι αυτοί τώρα, με την πρόταση για το πειθαρχικό που φέρνει η κυβέρνηση, να έχουν διευρυμένες πειθαρχικές και τιμωρητικές εξουσίες επί των υπαλλήλων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τελευταία φορά κρίσεις για τις θέσεις προϊσταμένων στον ΟΠΕΚΕΠΕ είχε γίνει το 2011! Τότε, εν μέσω μνημονίων και καταστάσεων πρωτόγνωρων η κυβέρνηση Παπανδρέου κατάφερε να κάνει κρίσεις για την επιλογή προϊσταμένων μέσα σε ένα χρόνο. Σήμερα, η ΝΔ με 6 χρόνια στη διακυβέρνηση, επιλέγει να μην κάνει κρίσεις προϊσταμένων γιατί με αυτό τον τρόπο μπορεί να τοποθετεί «με ανάθεση καθηκόντων» όποιον προϊστάμενο θέλει σε όποια διεύθυνση θέλει. Έτσι δεν ρισκάρει πχ να γίνει ένας ευσυνείδητος υπάλληλος (βλ. ενοχλητικός) προϊστάμενος εσωτερικού ελέγχου. Τα στοιχεία μιλάνε από μόνα τους: Χωρίς προϊσταμένους ευνοϊκά κείμενους και υποχρεωμένους στην κυβέρνηση για την τοποθέτησή τους στη θέση ευθύνης, δεν θα γίνονταν το 72,7% των δημοσίων συμβάσεων με απευθείας ανάθεση, ούτε το 49% των διαγωνισμών το 2023 θα είχε μόνο έναν συμμετέχοντα.

Είναι, δε, ίσως η μεγαλύτερη απόδειξη του τεράστιου λάθους που κάνετε με το νέο πειθαρχικό δίκαιο, το γεγονός ότι, εάν αυτό ίσχυε ήδη, η κυρία Τυχεροπούλου, μια έντιμη, θαρραλέα δημόσια υπαλληλος, που δεν έκατσε.. φρόνιμη στις εντολές της διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ και η οποία έπαιξε κομβικό ρόλο στην αποκάλυψη του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, θα είχε εκδιωχθεί από το Δημόσιο.

Το πρόβλημα της ποδηγέτησης της διοικητικής ιεραρχίας από το κόμμα της ΝΔ από την πρώτη ημέρα που ανέλαβε την εξουσία, δίνει ακόμα ένα μεγαλύτερο πλήγμα σε οποιαδήποτε συζήτηση περί εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας στο Δημόσιο: Ακόμα και προϊστάμενοι καθόλα άξιοι, άνθρωποι που έχουν την εμπειρία και τα προσόντα να διοικήσουν μια δομή του Δημοσίου, αν τοποθετηθούν ως προϊστάμενοι με τον τρόπο της ΝΔ, δηλαδή «με ανάθεση», δεν χρωστάνε την τοποθέτησή τους στα προσόντα τους, αλλά στην εύνοια της κυβέρνησης – γεγονός που τους κάνει να νιώθουν ότι της χρωστούν.

Τα τελευταία χρόνια έχει αποδοθεί ο φιλόδοξος τίτλος «Διοικητική Μεταρρύθμιση» σε δεκάδες παρεμβάσεις που έγιναν στο κράτος, άλλες λιγότερο κι άλλες καθόλου αποτελεσματικές. Βέβαια, ο ελληνικός λαός ξέρει που να αποδώσει τα εύσημα των πραγματικών διοικητικών μεταρρυθμίσεων.

Δεν είναι τυχαίο ότι αναγνωρίζει ως μεταρρυθμίσεις σταθμούς στο Ελληνικό Κράτος, το ΑΣΕΠ, τα ΚΕΠ, τη Διαύγεια, το OpenGov. Τι κοινό έχουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις που είναι καταγεγραμμένες ως επιτυχημένες στο συλλογικό μας υποσυνείδητο; Είναι μεταρρυθμίσεις που έκανε το ΠΑ.ΣΟ.Κ., βάζοντας κανόνες για όλους τους Έλληνες, ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, κομματικής επιλογής. Και με αυτό τον τρόπο δημιούργησαν και μια νέα, ουσιαστική σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στο κράτος και τους πολίτες, τους πολίτες και το κράτος. Όμως για να πετύχεις οποιαδήποτε διορθωτική κίνηση πρέπει να έχεις το σχέδιο. Πρέπει να σκέφτεσαι τη μεγάλη εικόνα ενώ κάνεις τις μικρότερες παρεμβάσεις, έτσι ώστε όλες αυτές οι παρεμβάσεις να ευθυγραμμίζονται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Και στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο η μεγάλη εικόνα απουσιάζει. Κανένα από τα μέχρι σήμερα διατυπωμένα σχέδια του υπουργείου Εσωτερικών στο πλαίσιο του Ενοποιημένου Σχεδίου Κυβερνητικής Πολιτικής (ΕΣΚΥΠ) δεν εντόπιζε ως κεντρικό ζητούμενο την αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει το πειθαρχικό δίκαιο. Κι όμως αυτό έρχεστε και προτείνετε.

Απόδειξη της έλλειψης στρατηγικής είναι, μεταξύ άλλων, και η κατακρήμνιση των επιδόσεων της Ελλάδας στον δείκτη για την κυβερνητική αποτελεσματικότητα που μετράει η παγκόσμια τράπεζα.

Ενώ ακόμα και τα χρόνια της έντασης της κρίσης, 2010 – 2012, καταγραφόμασταν στο καλύτερο 69% των χωρών, πλέον, επί διακυβέρνησης ΝΔ έχουμε πάρει την κατηφόρα κι έχουμε απωλέσει 10 μονάδες στον δείκτη αποτελεσματικότητας. Παρά, λοιπόν, τους επικοινωνιακούς πανηγυρισμούς, η πραγματικότητα κάθε άλλο παρά ρόδινη είναι: το κράτος έχει γίνει λιγότερο αποτελεσματικό επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη.

Πως να μην είναι λιγότερο αποτελεσματικό το κράτος επί διακυβέρνησης ΝΔ, αφού η συστηματική απαξίωση του Δημόσιου Τομέα έχουν οδηγήσει σε ακραία υποστελέχωση, η αδυναμία συστηματικής και ουσιαστικής εφαρμογής ενός συστήματος επιλογής σε θέσεις ευθύνης, η πολυνομία, η έλλειψη ενός συστήματος υποκίνησης, παροχών και εξέλιξης και το ξεπερασμένο και υποβαθμισμένο εργασιακό περιβάλλον, και οι καθηλωμένες αμοιβές και χαμηλή αγοραστική δύναμη των δημοσίων υπαλλήλων που έχουν φτάσει στο τελευταίο σκαλοπάτι των 27 χωρών της ΕΕ.

Στέκομαι ειδικά στο θέμα της επαναφοράς του 13ου και 14ου μισθού στο Δημόσιο, το οποίο η κυβέρνηση αρνείται ιδεοληπτικά, όσο υπερπλεόνασμα κι αν έχουμε, όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών. Ας του θυμίσουμε, λοιπόν, ότι μεγάλο μέρος από το υπερπλεόνασμα των 3,18 δις που είχε πέρυσι η κυβέρνηση, οφείλεται στον αυξημένο ΦΠΑ που κατέβαλαν και οι 596.669 μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι.

Οι προτεραιότητες που φαίνεται να έχουν δοθεί στην αυστηρή αναμόρφωση του πειθαρχικού δικαίου, δεν εξυπηρετούν έτσι όπως τίθενται τις ανάγκες δημιουργίας ενός σύγχρονου περιβάλλοντος για την προσέλκυση, ανάπτυξη και αξιοποίηση υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού. Σε καμία περίπτωση, ένα σύγχρονο κράτος και οι θεσμοί του δεν μπορούν να επιλέγουν έναν τύπο πειθαρχικής διευθέτησης που θα έχει στο επίκεντρο την ισχύ της ιεραρχίας, αντί της ισχύος του Δικαίου.

Πρόκειται για επίταση του τιμωρητικού χαρακτήρα των ρυθμίσεων του πειθαρχικού δικαίου, χωρίς καμία ολοκληρωμένη αντίληψη πειθαρχικής πολιτικής που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίβαρο της πελατειακής ατιμωρησίας. Αυστηροποίηση δεν σημαίνει βελτίωση. Πολιτικές που στηρίζονται στη λογική του βούρδουλα δεν ευημερούν στην εποχή της καινοτομίας.

Η πλήρης κατάργηση της συμμετοχής αιρετών στο πειθαρχικό συμβούλιο, η εισαγωγή προληπτικών μέτρων καθιστούν το πειθαρχικό δίκαιο ποινικοποιητικό μέσο στη λογική του δημόσιου υπαλλήλου ως διαρκούς ύποπτου τέλεσης παραβάσεων. Σήμερα σε κάθε υπηρεσία λειτουργούν 5μελή πρωτοβάθμια πειθαρχικά συμβούλια που αποτελούνται από έναν δικαστικό, έναν Νομικό Σύμβουλο του Κράτους, έναν διευθυντή άλλης υπηρεσίας και 2 υπαλλήλους της υπηρεσίας του διωκόμενου, εκλεγμένους από τους συναδέλφους τους.

Τυχόν χαριστικός ή χαλαρός χαρακτήρας των πειθαρχικά ελεγκτέων συμπεριφορών από πουθενά δεν προκύπτει, αφού και πλειοψηφία υπέρ της Διοίκησης υπάρχει (3-2), ενώ διασφαλίζονται τόσο η νομική γνώση (2 τουλάχιστον νομικοί) όσο και το αυξημένο κύρος της διαδικασίας (ο πρόεδρος είναι δικαστής). Το β’ βάθμιο συμβούλιο, επίσης, παρέχει πρόσθετες εγγυήσεις αξιοπιστίας, με συγκρότηση από 3 στελέχη του ΝΣΚ (ο ένας πρόεδρος), 2 γενικούς διευθυντές (ένας του Υπουργείου Εσωτερικών και ένας του φορέα στον οποίο υπηρετεί ο διωκόμενος υπάλληλος) και 2 υπαλλήλους-εκπροσώπους των εργαζομένων που ορίζει η ΑΔΕΔΥ. Στο νομοσχέδιο αντικαθίστανται αυτά τα μέλη των πειθαρχικών συμβουλίων, από στελέχη του ΝΣΚ.

Όσο αντικειμενικά κι αν επιδιώξουν να λειτουργήσουν τα μέλη του ΝΣΚ στη νέα πειθαρχική σύνθεση, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 4831/2021 δηλαδή του «Οργανισμού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ)».

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του ως άνω Νόμου προβλέπεται: «Το Ν.Σ.Κ. αποτελεί ενιαία ανώτατη Αρχή του Κράτους, υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Οικονομικών και εδρεύει στην Αθήνα. Αποστολή του, σύμφωνα με το άρθρο 100Α του Συντάγματος, είναι ιδίως, η δικαστική υποστήριξη και εκπροσώπηση του Δημοσίου, η αναγνώριση απαιτήσεων κατά του Δημοσίου ή ο συμβιβασμός σε διαφορές με αυτό. Ο θεσμικός, συνεπώς, ρόλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους δεν είναι άλλος από την υπεράσπιση των συμφερόντων του Δημοσίου, το οποίο ωστόσο, αποτελεί ταυτόχρονα τόσο τον εργοδότη όσο και τον φορέα άσκησης της πειθαρχικής εξουσίας εις βάρος των Δημοσίων Υπαλλήλων. Εξάλλου, οι σύμβουλοι του νομικού συμβουλίου του κράτους είναι αυτοί που σε περίπτωση προσβολής μίας πειθαρχικής απόφασης, θα φέρουν την ευθύνη της εκπροσώπησης του Δημοσίου.

Με την επιλογή σας αυτή, επομένως, παραβιάζετε την αρχή της αμεροληψίας, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του Κράτους Δικαίου, κι έχει πολλάκις περιγραφεί στη νομολογία του ΣτΕ, σύμφωνα με την οποία «τα διοικητικά όργανα οφείλουν «να παρέχουν τα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης» .

Αλλά και ως προς την επιτάχυνση της πειθαρχικής διαδικασίας, δεν είναι καθόλου σαφές πως ο φόρτος εργασίας των 2,300 εκκρεμών υποθέσεων που δεν εξυπηρετείται επαρκώς σήμερα από τα υφιστάμενα 100 Πρωτοβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια, θα καταστεί διαχειρίσιμος σε ικανοποιητικό βαθμό από το 50μελες όργανο που προτείνεται να θεσπιστεί.