Συνέντευξη του Παύλου Χρηστίδη στην εφημερίδα “Τα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο” και τον Θανάση Νιάρχο.
Ποια συνάντησή σας όσο γνωστός ή άγνωστος και αν είναι ο άνθρωπος που συναντηθήκατε μαζί του αισθάνεστε να έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην ζωή σας;
Χωρίς δεύτερη σκέψη: η Φώφη Γεννηματά. Ήταν η γυναίκα που με εμπιστεύτηκε να γίνω εκπρόσωπος τύπου του ΠΑΣΟΚ όταν ήμουν νέος και άγνωστος. Σε αυτήν χρωστάω όχι μόνο την πολιτική μου αναγνωρισιμότητα, αλλά, κυρίως, τα μαθήματα πολιτικής παιδείας και ήθους που διδάχτηκα μαθητεύοντας δίπλα της στην πρώτη γραμμή τα τελευταία 6 χρόνια. Την παρατηρούσα και σημείωνα με μαθητική επιμέλεια στο σημειωματάριο του μυαλού μου τον τρόπο που ξεπερνούσε προσβολές και αγριότητες της πολιτικής, χωρίς να γίνεται εριστική αλλά και χωρίς να δείχνει ίχνος αδυναμίας. Και ξέρετε, η πολιτική για μια γυναίκα έχει επιπλέον δυσκολίες. Εξαγριωνόμουν κάθε φορά που άκουγα σεξιστικά σχόλια, ακόμα κι από έγκριτους – υποτίθεται – δημοσιογράφους ή συναδέλφους πολιτικούς. Κι εκείνη κάθε φορά μου έδειχνε πως δύναμη δεν είναι η ένταση της φωνής αλλά η ένταση του επιχειρήματος. Η πίστη σε έναν σκοπό. Έμαθα κοντά της όταν είσαι πιστός σε αρχές και αξίες δεν κινδυνεύεις να λοξοδρομήσεις και να κάνεις μεγάλα λάθη στην πολιτική. Θα της είμαι πάντα ευγνώμων.
Με ποιον μυθιστορηματικό ήρωα αισθάνεστε να είχατε ταυτιστεί ως παιδί, ενώ η αναπόληση του συνιστά μια συγκίνηση ακόμη έντονη;
Α, αυτό είναι εύκολο: Με τον Χακλμπέρι Φιν τον φίλο του Τομ Σώγιερ. Τρελή ταύτιση. Σαν πιτσιρίκι διάβαζα και ξαναδιάβαζα συνεπαρμένος τις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» του Μαρκ Τουέιν. Με είχε γοητεύσει η φιγούρα του παρία με την χρυσή καρδιά. Το παιδί ενός μέθυσου στον Αμερικάνικο νότο, ο σύντροφος του Τωμ Σώγιερ στις σκανταλιές που τριγυρνούσε φορώντας κουρελιασμένα αποφόρια εκείνων που του έδειχναν ελεημοσύνη. Κι όμως αυτό το ορφανό από μητέρα παιδί, το οποίο είχε εξομολογηθεί στον φίλο του ότι θυμάται τη μητέρα του και τους αδυσώπητους καβγάδες των γονιών του που σταμάτησαν μόνο όταν εκείνη πέθανε, κατάφερε να ανακαλύψει το «σωστό», με πυξίδα μια προσωπική ηθική που έθεσε σε αμφισβήτηση τις επικρατούσες προκαταλήψεις της Αμερικής εκείνης της εποχής. Είχα ενθουσιαστεί όταν τον είδα να βοηθάει τον «μαύρο» δραπέτη από τις φυτείες να γλυτώσει από τη δουλεία, ξεπερνώντας όχι μόνο τα φυλετικά στερεότυπα (που ακόμα βασανίζουν τις ΗΠΑ) αλλά και τους φόβους που η κοινωνία ενσταλάσσει σε κάθε παιδί. Στην περίπτωση του Χακλμπέρι Φιν του έλεγαν ότι «θα πάει στην κόλαση» κι εκείνος έτρεμε στην ιδέα, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να κάνει το σωστό. Ανακαλώ συχνά τον ήρωά μου αυτόν, σε στιγμές που αναρωτιέμαι αν κάτι είναι σωστό γιατί δεν είναι και πολύ «εντός του κλίματος».
Αν είχατε να επιλέξετε ως επάγγελμά σας μια μορφή τέχνης (λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος, ζωγραφική, μουσική) ποια θα ήταν η τέχνη αυτή;
Ως καταναλωτής τέχνης απολαμβάνω τη ζωγραφική. Ξυπνάει το μυαλό μου, δημιουργεί εντάσεις και ταυτόχρονα δεν βάζει όρια. Μπορώ κοιτάζοντας έναν πίνακα να σκεφτώ οτιδήποτε, συνήθως αποτελεί ερέθισμα να συνδέσω φαινομενικά ασύνδετα πράγματα μεταξύ τους. Τα χρώματα, το ύφος ενός πίνακα είναι σαν κουρτίνα που ανοίγει και με αφήνει να δω μια άλλη οπτική της πραγματικότητας.
Αν ήταν όμως να ασχοληθώ με την τέχνη επαγγελματικά, ως παραγωγός τέχνης, θα επέλεγα την κεραμική. Η κεραμική τέχνη μοιάζει να είναι το τέλειο αντίδοτο στον ψηφιακό κόσμο, όπου τα πάντα είναι από-υλοποιημένα, μιας κι η κεραμική, περισσότερο από κάθε άλλη τέχνη, αναδεικνύει τη δύναμη της αφής. Είναι θεραπευτικό να πρέπει να συγκεντρωθείς απολύτως σε αυτό που κάνεις, χωρίς περισπασμούς. Το να βλέπεις το δημιούργημα του κόπου σου από κάτι τόσο απλό όσο ο πηλός, είναι επίσης ηδονικό: σου δίνει μια αυτοπεποίθηση ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο. Αυτό άλλωστε, δεν έκανε κι ο Θεός όλων των θρησκειών όπου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έπλασε τον άνθρωπο από πηλό;
Τώρα που το σκέφτομαι ίσως είναι κι ο λόγος που μου αρέσει η πολιτική. Μια μορφή τέχνης είναι κι αυτή με πολλά κοινά με την κεραμική: Αναδεικνύεις το απλό, το καθημερινό, δίνεις φωνή στους μη προνομιούχους και παράγεις κάτι χρήσιμο και προσιτό στους πολλούς– όπως η κεραμική φτιάχνει αγγεία και σερβίτσια που χρησιμοποιούμε καθημερινά.
Αυτές που αποκαλούνται ως «οι προσωπικές μας ώρες» με τι αισθάνεστε να γεμίζουν για εσάς με τον πληρέστερο τρόπο;
Οι “προσωπικές ώρες» ενός νέου γονιού όπως είμαι εγώ, είναι γεμάτες με την κόρη μου. Υπάρχουν φορές που γυρνάω σπίτι νοιώθοντας εξαντλημένος κι όταν έρχεται πάνω μου η κόρη μου χοροπηδώντας, νοιώθω σαν να πίνω τον μαγικό ζωμό του Αστερίξ: επαναφορτίζομαι και μπορώ να κάνω πιρουέτες μαζί της για ώρες. Πρέπει να είναι βιολογικό – δεν εξηγείται αλλιώς, πως αυξάνουν οι αντοχές μας όταν είμαστε γονείς.
Έχω ανάγκη, όμως, έστω και λίγα λεπτά κάθε μέρα, από χρόνο που θα είμαι μόνος, με τον εαυτό μου. Αναζητώ στιγμές που να μπορώ να συγκεντρωθώ σε κάτι, να μην υπάρχει τίποτα άλλο στο μυαλό μου. Τέτοιες στιγμές είναι πχ όταν κάθομαι να διαβάσω ένα βιβλίο ή να δω μια ταινία, ή να περπατήσω μόνος στη γειτονιά το βράδυ. Εν τέλει, πάντως, νομίζω ότι όλη αυτή πληρότητα που μου προσφέρουν οι δικές μου στιγμές χαλάρωσης, δεν έχει να κάνει με την ενασχόλησή μου καθαυτή, αλλά με τους ανθρώπους που ξέρω ότι είναι κοντά μου. Η αίσθηση πως ό,τι κάνω θα επιστρέψει σε αυτούς, η οικειότητα κι άνεση που νοιώθεις όταν μοιράζεσαι τη ζωή σου, όταν είσαι διάφανος για τον άνθρωπό σου, είναι αυτή που διαστέλλει το χρόνο και κάνει τις λίγες «προσωπικές στιγμές» να γίνονται αρκετές για να αντέξω ό,τι δύσκολο μπορεί να συμβεί μέσα στη μέρα. Γιατί όπως λέει και το τραγούδι «ζωή που δεν μοιράζεται, είναι ζωή μισή».
Σε ποιον βαθμό πιστεύετε πως το διαδίκτυο έχει συμβάλει θετικά στην επικοινωνία των ανθρώπων ή αντίθετα ευθύνεται για την αποδιοργάνωσή της;
Πρέπει να προσέξουμε ώστε να μην γίνει το διαδίκτυο ένα μέσο που θα δυναμώσει τη φωνή των ήδη δυνατών, περιορίζοντας τους πιο προνομιούχους. Τις τελευταία εβδομάδα, για παράδειγμα, από τις 23 ως τις 29 Νοεμβρίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δαπανήσει για την προσωπική του προβολή στη σελίδα του στο facebook 2.432 ευρώ. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί ο καθένας να δαπανά 2.500ευρώ την εβδομάδα για να προωθεί τις απόψεις του. Υπ’ αυτή την έννοια, το διαδίκτυο είναι όπως κάθε άλλο εργαλείο που ανακάλυψε ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ιστορίας του: Είναι τόσο καλό, όσο οι χρήστες του. Το διαδίκτυο μπορεί και έχει ήδη δυναμώσει τη Δημοκρατία. Έδωσε φωνή και πρόσβαση σε κόσμο που ποτέ δεν θα εξέφραζε άποψη για όσα συμβαίνουν. Κι αυτό είναι σπουδαίο. Όμως, το ίντερνετ, όπως κάθε εργαλείο, πρέπει να προσέχουμε πως το χρησιμοποιούμε. Η Δημοκρατία δεν απειλείται αν φροντίζουμε να την αναζωογονούμε κάθε μέρα. Με ισχυρούς και αξιόπιστους θεσμούς, διαφάνεια και λογοδοσία στην πολιτική. Επίσης με παιδεία, καλά ενημερωμένους πολίτες, εκπαιδευμένους να διακρίνουν τα σημάδια των fake news.
