Δημόσια συζήτηση για την Τεχνητή Νοημοσύνη: Δουλειές σε απόσυρση ή ευκαιρία για πρόοδο (20/3/2024)
Ομιλία Π. Χρηστίδη
Θα ήθελα ξεκινώντας να ευχαριστήσω το Ίδρυμα Βασιλείου Τσίγκου, τη ΓΣΕΒΕΕ και την Ένωση Πληροφορικών Ελλάδος για την εξαιρετική τους πρωτοβουλία να διοργανώσουν μια δημόσια συζήτηση γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη, που κεντρίζει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, σχετικά με τις δυνατότητες και τις αλλαγές που θα φέρει στη ζωή μας συνολικά, αλλά και στους χώρους εργασίας ειδικότερα.
Είναι σαφές, ότι η όλο και ταχύτερη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης θα μετασχηματίσει το σύνολο των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων. Το ποιες θέσεις εργασίας θα καταργηθούν, αλλά και ποιες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τις εφαρμογές της, το αν αυτός ο αριθμός θα είναι ισοσκελισμένος ή όχι, ομολογώ ότι δεν το γνωρίζω και ίσως είναι νωρίς για να μπορεί να εκτιμηθεί η νέα εικόνα, που δημιουργείται ταχύτερα από ό,τι νομίζουμε.
Είναι επίσης γεγονός, ότι όπως και κάθε τι ριζικά καινούριο και άγνωστο, η Τεχνητή Νοημοσύνη γεννά ταυτόχρονα αισιοδοξία και φόβο. Αισιοδοξία για την πρόοδο που μπορεί να επιτευχθεί σε τομείς όπως η ιατρική, φόβο για τη ζωή και την προοπτική εκείνων που δεν θα μπορούν να ακολουθήσουν.
Στο παρελθόν, έχουν υπάρξει και άλλες στιγμές ριζικής ανατροπής των δεδομένων και υπήρξαν και πολλά θύματα της εξέλιξης, με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα την μακρά από άποψη διάρκειας βιομηχανική επανάσταση. Η εξέλιξη σήμερα πραγματοποιείται σε πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς και αυτό δικαιολογημένα μπορεί να τρομοκρατεί μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Όλο και μεγαλύτερα άλλωστε τμήματα του πληθυσμού φοβούνται ότι δεν μπορούν να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον που μετασχηματίζεται ταχύτατα και όπου πρακτικά δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός που να περιορίζει έστω τον αριθμό όσων μένουν πίσω αλλά και τις συνέπειες που προκαλούνται στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Η πραγματικότητα αυτή, το ότι δηλαδή δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την δυνατότητα να συγχρονιστούν με την όποια εξέλιξη, πρέπει ως κοινωνία να την σταθμίσουμε πολύ σοβαρά πριν ενθουσιαστούμε με την πρόοδο. Αντίστοιχα, πρέπει έγκαιρα να αντιληφθούμε, ότι εάν ως οργανωμένη κοινωνία και οικονομία δεν συντονιστούμε με την εξέλιξη, το μέλλον θα είναι δυσοίωνο για όλους.
Με αυτή την αναγκαία επισήμανση θέλω να καταθέσω την προσωπική μου άποψη σε αυτή την πολύ ωραία συζήτηση. Τι είναι λοιπόν η Τεχνητή Νοημοσύνη, τι ευκαιρίες φέρνει και τι πραγματικά απειλεί; Μπροστά μας υπάρχουν δύο δρόμοι.
Ο ένας δρόμος είναι η μετάβαση σε μια κοινωνία τεχνητής νοημοσύνης να γίνει χωρίς σχέδιο, χωρίς οργάνωση, χωρίς στόχους και ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός να υπάρξουν ή να μην υπάρξουν οι όποιες προσαρμογές.
Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα δυστυχώς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κινείται σε αυτό το δρόμο. Η υιοθέτηση καινοτομιών γίνεται κατά περίπτωση, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις γνώσεις ατόμων, σε πολλές περιπτώσεις τυχαία και με μεγάλη καθυστέρηση. Το κύριο αποτέλεσμα αυτής της προχειρότητας αν θέλετε, είναι η χώρα συνολικά, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες να είναι κυρίως πελάτες άλλων, αντί να αποκτούν πελάτες μέσω καινοτόμου παραγωγής και δημιουργίας.
Αυτό είναι το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας εδώ και δεκαετίες. Το αποτέλεσμα είναι να αφαιρείται διαρκώς πλούτος από τη χώρα και να γίνεται αυτή όλο και φτωχότερη όχι μόνο σε υλικούς πόρους αλλά και σε ανθρώπινους πόρους.
Οι απώλειες περιορίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό λόγω δύο κυρίως χαρακτηριστικών, που όπως θα εξηγήσω, ανοίγουν τον δεύτερο δρόμο που ελπίζω να ακολουθήσουμε. Το ένα χαρακτηριστικό είναι η θέση, η ιστορία, ο πολιτισμός και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας, που επιτρέπουν ακόμα και την άναρχη ανάπτυξη του τουρισμού στο μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας. Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι οι άνθρωποι που ακόμα και με λιγότερα μέσα ή λιγότερες γνώσεις, με λιγότερες υποδομές και με λιγότερες ευκαιρίες καταφέρνουν να δημιουργούν, να καινοτομούν, να βρίσκουν λύσεις, να σκέφτονται διαφορετικά και να αναπτύσσουν εφαρμογές και υπηρεσίες που μπορούν και να εξαχθούν.
Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν τελικά στην Ελλάδα να επιβιώνει και να παράγει διαρκώς πλούτο για να αγοράζει υπηρεσίες και προϊόντα άλλων δεν μπορεί παρά να δει την Τεχνητή Νοημοσύνη ως την ευκαιρία για ανασυγκρότηση, ως ευκαιρία να ανακτήσουμε την πατριωτική μας αυτοπεποίθηση, να οργανώσουμε αλλιώς την οικονομία, να οικοδομήσουμε σε άλλους όρους την κοινωνία, να αναχαιτίσουμε τις απειλές και να διαμορφώσουμε τους όρους και τις προοπτικές του μέλλοντος.
Για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε μια σε βάθος ανάλυση της κυρίαρχης πραγματικότητας στη χώρα σήμερα, κατάλληλο σχεδιασμό και κινητοποίηση του συνόλου της οικονομίας και της κοινωνίας.
Το σχέδιο ανάκτησης της πατριωτικής μας αυτοπεποίθησης και της δημιουργίας νέου πλούτου οφείλει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξής:
1. Εις βάθος ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περιφέρειας που θα φτάνει σε επίπεδο χωριού και γειτονιάς.
Αξιολόγηση, καταγραφή πλεονεκτημάτων – μειονεκτημάτων, ιστορικής διαδρομής, βασικές υποδομές και ανάγκες. Ανάλυση πληθυσμιακής σύστασης και δεξιοτήτων.
2. Διαμόρφωση προτεραιοτήτων ανά χωρική ενότητα κατά τρόπο που θα έχει ως αποτέλεσμα ένα σοβαρό καταμερισμό παραγωγικότητας, ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες της χώρας και να δημιουργείται πλεόνασμα ικανό να εξαχθεί. Εκκινώντας από τις περιοχές με τον μικρότερο παραγόμενο πλούτο και περιορισμένη ή ανύπαρκτη τουριστική ανάπτυξη. Σε αυτές τις περιοχές εκκίνησης, διαμορφώνουμε με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης μια νέα παραγωγική βάση που ξεκινά από τον αγροτικό τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, μελισσοκομία) και επεκτείνεται σε μικρές βιοτεχνικές μονάδες, ανάπτυξη υπηρεσιών και δημιουργία νέας τεχνολογίας που θα επιτρέψει τον πολλαπλασιασμό της παραγωγής και τη βέλτιστη δυνατή διαχείρισή της.
3. Διαμορφώνουμε κίνητρα εγκατάστασης και ανάπτυξης καινοτομίας στις φτωχότερες και πιο αραιοκατοικημένες περιοχές, αναπτύσσουμε υποδομές ανάλογα με τις νέες πληθυσμιακές ανάγκες και μέσω εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης κάνουμε τη ζωή στην επαρχία καλύτερη και σταδιακά κάνουμε όλη τη χώρα καλύτερη.
4.Επενδύουμε στην εκπαίδευση αλλά και στην παιδεία, ώστε να διαμορφώσουμε μια νέα συλλογική ταυτότητα κοινού και δημοκρατικού μέλλοντος. Εμβαθύνουμε την εξοικείωση των νέων εκκινώντας από τους μαθητές με τη νέα τεχνολογία, φροντίζουμε ώστε οι μεγαλύτερες ηλικίες να μην αποκοπούν από την εξέλιξη και αναδεικνύουμε αρχές και αξίες που μπορούν να διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή και ειρήνη. Αποκτούμε συνείδηση της κοινωνίας που αντιλαμβάνεται την αξία της συνολικής προόδου, που αντιλαμβάνεται ότι το ατομικό κέρδος είναι μηδενικό εάν δεν εντάσσεται μέσα στο συνολικό κοινωνικό κέρδος.
Προφανώς και θα υπάρχουν οικονομικές ανισότητες. Ο στόχος είναι εάν μπορούμε να αποτρέψουμε τη φτώχεια, τον οικονομικό και κοινωνικό αποκλεισμό, εάν θα αξιοποιήσουμε τις τεχνολογικές εξελίξεις προς όφελος του συνόλου ή θα επιτρέψουμε αυτές να εισέλθουν άναρχα και χωρίς κανόνες στη ζωή μας μεγεθύνοντας στο τέλος τα σημερινά προβλήματα.
Για να μην κάνω κατάχρηση του χρόνου, επιγραμματικά αυτό που υποστηρίζω είναι ότι ή θα επιτρέψουμε στην Τεχνολογική Νοημοσύνη να μετασχηματίσει με τρόπο άναρχο την κοινωνία και την οικονομία, γεγονός που θα επιτρέψει σε όσους έχουν ήδη τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους να κυριαρχήσουν απόλυτα έναντι όλων των άλλων, ή θα διαμορφώσουμε ένα ορθολογικό σχέδιο οργάνωσης της κοινωνίας και της οικονομίας που να αφορά το σύνολο και θα αξιοποιήσουμε τις νέες δυνατότητες για να ανακτήσουμε τη θέση που αξίζει στη χώρα και τους ανθρώπους της.
Οι ανθρώπινοι πόροι, το ταλέντο αν θέλετε να δημιουργήσουμε, να χτίσουμε μια νέα πραγματικότητα υπάρχει. Υπάρχουν και οι ανάγκες για να διαμορφώσουμε μια νέα κατάσταση συμπερίληψης όλων. Αυτό που λείπει, είναι ο κοινός στόχος που θα κινητοποιεί ταυτόχρονα όλες τις δυνάμεις του ελληνικού λαού και η αυτοπεποίθηση, η πατριωτική αν θέλετε αυτοπεποίθηση που ανέφερα και πριν ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Το πρόβλημα επομένως, και κλείνω με αυτό, δεν είναι τι μπορεί να κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη, αν θα φέρει ανατροπές ή αν θα διαιωνίσει τη σημερινή πραγματικότητα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, είναι ένα νέο εργαλείο που θα εξαρτηθεί από εμάς πώς θα αξιοποιηθεί και από ποιους. Αυτό που λείπει, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα σχέδιο πώς θέλουμε να εξελιχθεί η ζωή στη χώρα μας, να καταλήξουμε σε ένα συλλογικό όραμα και στη συνέχεια να αναπτύξουμε το πρόγραμμα που θα μας επιτρέψει να κατακτήσουμε τους στόχους μας, αξιοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη και κάθε άλλο υπαρκτό ή μελλοντικό εργαλείο.
Σας ευχαριστώ πολύ.